Termometre
Termometre nedir? Termometre türleri nelerdir?
Sıcaklık ölçüm araçlarıdır. Metallerin veya sıvıların ısındıkları zaman boyca genleşme (boyca uzama), soğutuldukları zaman boyca kısalma (büzüşme) ilkesinden yararlanılarak yapılmışlardır. Termometreler 3’e ayrılır:
1-Gazlı termometreler: Gazın sıcaklık karşısında genleşmesi prensibine dayanarak yapılan termometrelerdir. Çok hassas ölçümler yapılır ve çok kullanışlı değillerdir.
2-Metal termometreler: Metaller ısındıklarında boyları uzarlar. Soğutulduklarında ise boyları kısalır. Bu prensipten yararlanılarak bu termometreler yapılmışlardır. Sanayide, çok yüksek sıcaklık gerektiren yerlerde, fırınlarda, elektrik ocaklarında, su ısıtma kazanlarında, arabalarda hararet göstergesi olarak yaygın biçimde kullanılmaktadır.
3-Sıvılı termometreler: Sıvıların genleşme prensibinden yola çıkılarak yapılmıştır. Şeffaf, cam bir muhafaza içindedirler. 3’e ayrılır:
a. Alkollü termometre: Alkolün donma noktası -114° C, kaynama noktası ise 78 °C’dir. Alkolün bu özelliğinden faydalanarak soğuk bölgelerde hava ölçüm termometreleri olarak kullanılmıştır.
b. Cıvalı termometre: Civanın donma noktası -39° C, kaynama noktası ise 358 °C’dir. Bu özelliğinden faydalanarak sıcak bölgelerde termometre olarak kullanılmaktadır.
c. Hasta termometre: Vücut sıcaklığını ölçen termometrelerdir. 30 °C ile 45 °C arasındabölmelendirilmişlerdir. Vücut sıcaklığı 32 °C – 37 °C arası olduğundan 40 °C’nin üzeri de tehlike sınırı olduğu için bölünen sayıları aza indirilmiştir. İçerisindeki cıva ısıtıldığında rahat bir şekilde yükselirken, soğuduğu zaman inme özelliğine sahip değildir. Sallama ve çırpma yöntemi ile cıva ilk bulunduğu konuma getirilir.
Sıvılı Termometrelerin Derecelendirilmesi
Bir Termometrenin Hassas Olabilmesi İçin
1–Borunun yarı çapı küçük, haznesi yeterince büyük olmalıdır.
2–Borunun genleşmesi çok küçük olmalıdır.
3–İçine konan sıvının genleşmesi büyük olmalıdır.
4-Boru içerisinde hiç hava kalmamalıdır.
5–Boru şeffaf olmalıdır. İçindeki sıvının genleşmesini göstermelidir.
6-Termometrede DN ile KN arasındaki bölme sayısı fazla olmalıdır.
Sıvılı Termometreler Böl melendirilmesine Göre 4’e Ayrılır
1-Celcius (Santigrat) °C:
Suyun DN à 0 °C, KNà 100 °C
2-Fahrinayt (°F):
Suyun DN à 32 °C, KN à 212 °C
3-Reomur (°R):
Suyun DN à 0 °C, KN à 80 °C
4-Kelvin (K):
Suyun DN à 273 °K, KN à 373 °K
Örneğin, Suyun donma noktası 0 santigrad iken, bu sayı 32 fahrenhait a karşılık gelir. Bir çevirme yapmak gerekirse, 0 0C = 0 0R = 32 0F = 273 K veya 100 0C = 80 0R = 212 0F = 373 K O halde şu çevirmeyi tapabiliriz. 50 0C sıcaklık kaç Reomür ve kaç Fahrenhaittir? 50 0C sıcaklık santigrad ölçeğinde, 0 ile 100 ün tam ortası olur, o halde reomüründe tam ortası olacaktır. Yani 40 0R. Benzer şekilde Fahrenhait’in de tam ortası olur. Fahrenhait in tam ortası 32 den 180/2=90 bölme ileridedir. Yani 32+90=122 0F Yanıt: 50 0C = 40 0R = 212 0F
Benzer yolla 25 0C sıcaklığı reomür, fahrenhait, kelvin değerlerine siz çevirin. Hatta formülü bile çıkarabilirsiniz.
