Tirol Deklerasyonu

“Limitlerinizi büyütün, ruhlarınızı ve amacınızı zirveye çıkarın”
Dağ Sporları Konferansının Geleceği tarafından kabul edilmiştir, Innsbruck, 6- 8 Eylül 2002.
Tüm dünyada, milyonlarca insan dağcılık, trekking ve kaya tırmanışı yapmaktadır. Birçok ülkede dağ sporları günlük hayatın önemli bir faktörü haline gelmiştir.
Herhangi başka bir aktivite dağ sporlarının sahip olduğu geniş motivasyonel spektrumu içermez. İnsanlara kişisel amaçlarını tanıma ve hayat boyu anlamlı bir aktivitenin peşine düşme fırsatını verir. Dağlarda ve kayalarda aktif olmak için güdülen sağlık yararları, hareket memnuniyeti, doğa ve sosyal ödüllerle temas, keşif ve macera heyecanı arasında değişir.
08 Eylül 2002 Innsbruckdaki Dağ Sporlarının Geleceği konferansında geçen “Dağ Sporlarında en iyi Deneyimde Tirol Deklarasyonu” dağ sporlarında en iyi deneyimde rehberlik sağlamak için bir dizi değerler ve kurallar içerir. Bunlar kural veya detaylı bilgi verme değildir. Daha çok;
* Dağ sporlarında günümüzün önemli değerlerini tanımlar.
* İdarenin prensiplerini ve standartlarını içerir.
* Belirsiz durumlarda karar vermek için ahlaki kriterleri açık olarak belirtir.
* Toplumun dağ sporlarını yargılamada kullanabileceği ahlaki prensipleri sunar.
* Yeni başlayanlara sporlarının değerlerini ve ahlaki prensiplerini tanıtır.
Tirol deklarasyonunun amacı sosyal gelişimi, kültürel anlayışı ve çevresel farkında olmayı artırmak olduğu gibi kişisel gelişim ve yeniden yaratma için dağ sporlarının doğal potansiyelinin fark edilmesine yardımcı olmaktır. Bu amaçla, Tirol deklarasyonu sporun tabiatında olan geleneksel davranış kodlarını ve yazılı olmayan değerleri toplar ve günümüzün taleplerini cevaplamak için geliştirir. Tirol deklarasyonunun dayandığı temel değerler, tüm dünyada ister dağcı, ister trekkingci ister spor tırmanışçı olsun, sınırlarını en yüksek noktalara taşımak isteyen, dağ sporuna bağlanmış tüm bireyler için doğrudur. Bazı davranış prensipleri sadece ufak seçkin bir sınıfla ilgili olsa bile, Tirol deklarasyonunda formüle edilen birçok teklifler dağ sporları topluluğunun bütününe hitap eder. Bu tekliflerle özellikle dağ sporlarının geleceği olan gençlerimize ulaşmayı umuyoruz.
Tirol Deklarasyonu,
* Riskleri kabul etmek ve sorumluluğu üzerine almak,
* Amaçlarınızı yeteneklerinizle ve ekipmanlarımızla dengelemek,
* Doğru araçlarla hareket etmek ve dürüst olarak bildirmek,
* En iyi deneyim (egzersiz) için çabalamak ve hiçbir zaman öğrenmeyi kesmemek,
* Toleranslı, düşünceli olmak ve bir birine yardım etmek,
* Dağların ve tepelerin vahşi ve doğal karakterini korumak,
* Yerel toplumları ve onların devamlı gelişmelerine destek olmak için bir başvurudur.
Tirol Deklarasyonu aşağıdaki değerlerin hiyerarşisine dayalıdır.
* İnsan değeri- İnsanoğlunun değerde ve haklarda eşit doğduğu, özgür olduğu ve kardeşlik ruhuyla birbirlerine davranması gerektiği önermesi. Kadınların ve erkeklerin eşit haklarına özel dikkat verilmelidir.
* Hayat, özgürlük ve mutluluk- Devrolamaz insan hakları olarak ve dağ sporlarında dağlık alanlardaki toplumların haklarını korumaya yardım etmek için özel sorumlulukla beraber
* Doğanın bütünlüğü- Tüm dünyada dağların ve kayalıkların doğal özelliklerini ve ekolojik değerini koruma taahhüdü olarak, Bu floranın (bir bölgede yetişen bitkilerin tümü) ve faunanın (bir bölgede yaşayan hayvanların tümü) tehlikeye atılmış türlerinin, onların ekosistemlerinin ve kırların korunmasını içerir.
* Dayanışma- Dağ sporlarına katılımla ekip çalışmasını, kooperasyonu ve anlayışı ilerletmek cinse, yaşa, milliyete ve yetenek seviyesine, sosyal ve etnik kökene, dine veya inanışa bağlı engelleri aşmakta fırsat olarak.
* Kendi gerçekleştirme- Dağ sporlarına katılımla önemli amaçlara doğru anlamlı ilerleme yapmada ve kişisel doyumu sağlamada bir şans olarak
* Gerçek- Dağ sporlarında, başarıları değerlendirmede dürüstlüğün gerekli olduğunu kabul ederek, Eğer gerçeğin yerini keyfi hareket alırsa, tırmanmada performansı değerlendirmek imkânsızlaşır.
* Mükemmeliyet- Dağ sporlarına katılımla, daha önce ulaşılmamış hedefler için çabalamak ve daha yüksek standartlar koymak için bir fırsat olacak.
* Macera- Dağ sporlarında riskin, yargılama, yetenekler ve kişisel sorumluluk aracılığıyla düzenlenmesinin gerekli bir faktör olduğunun kabul edilmesi olarak. Dağ sporlarının çeşitliliği, herkesin yeteneklerinin ve tehlikelerinin dengede olduğu, kendi macerasını seçmesine izin verir.
TİROL DEKLARASYONUNUN MADDELERİ
Madde 1- Bireysel sorumluluk
KURAL
Dağcılar ve tırmanıcılar sporlarını kaza riskinin olduğu ve dış yardımın mevcut olamayacağı yerlerde yaparlar. Bu düşünceyle, aktivitelerini kendi sorumluluklarıyla yaparlar ve kendi güvenliklerinden kendileri sorumludur. Bireyin hareketleri çevresindekileri ve ortamı tehlikeye atmamalıdır.
Madde 2- Takım ruhu
KURAL
Takımın üyeleri tüm grubun yeteneklerini ve ilgilerini dengelemek için bazı şeylerden fedakârlık yaparak uzlaşmaya hazır olmalıdır.
Madde 3- Tırmanma ve dağcılık toplumu
KURAL
Dağlarda ve kayalarda karşılaştığımız her insana eşit ölçüde saygı borçluyuz. İzole ortamlarda ve stresli durumlarda dahi, diğerlerine, kendimize davranılmasını istediğimiz gibi davranmayı unutmamalıyız.
Madde 4: Yabancı ülkeleri ziyaret etme
KURAL
Yabancı kültürlerde misafir olarak, daima ev sahiplerimize karşı nazik ve saygılı davranmalıyız. Kutsal dağlara ve diğer kutsal yerlere, faaliyetlerimiz sırasında o bölgeden faydalanırken saygı göstereceğiz, yerel ekonomiye ve insanlara yardım etmeliyiz. Yabancı kültürleri anlamak bütün tırmanma deneyiminin bir parçasıdır.
Madde 5: Dağ rehberlerinin ve diğer liderlerin sorumlulukları
KURAL
Profesyonel dağ rehberleri, diğer liderler ve grup üyelerinin her biri aşağıdaki rollerini anlamalılar ve diğer grupların ve bireylerin haklarına ve özgürlüklerine saygı göstermelidirler. Hazırlıklı olabilmek için rehber, lider ve grup üyeleri amaca ait ihtiyaçları, tehlikeleri ve riskleri anlamalı, gerekli ustalığa, deneyime ve doğru ekipmana sahip olmalı ve hava durumuyla şartları kontrol etmelidir.
Madde 6: Acil durumlar, Ölmek ve Ölüm
KURAL
Dağ sporlarına katılanların tümü, acil durumlara, ciddi kazalar ve ölüm içeren durumlara hazırlıklı olabilmek için riskleri, tehlikeleri ve yeterli ustalığa, bilgiye ve ekipmana sahip olma ihtiyacını açıkça anlamalıdır. Acil durum veya kaza halinde tüm katılanlar diğerlerine yardıma ve facianın sonuçlarını karşılamaya hazır olmalıdır.
Madde 7: Giriş ve koruma
KURAL
Dağlara ve kayalara sorumlu bir tarzda girme özgürlüğünün birinci hak olduğuna inanırız. Daima faaliyetlerimizi doğaya hassas bir tarzda yapmalıyız ve doğayı korumada proaktif olmalıyız. Doğayı koruma organizasyonları ve otoriteleriyle beraber, tırmanıcıların kabul ettiği giriş kısıtlamalarına ve talimatlarına saygı gösteririz.
Madde 8: Stil
KURAL
Deneyimin niteliği ve bir problemi nasıl çözdüğümüz, problemi çözüp çözmediğimizden daha önemlidir. İz bırakmamaya gayret ederiz.
Madde 9: İlk çıkışlar
KURAL
Bir rotanın veya dağın ilk çıkışı yaratıcı bir iştir. En az bölgenin gelenekleri kadar iyi bir stilde yapılmalı ve yerel tırmanma topluluğuna ve gelecek tırmanıcıların ihtiyaçlarına karşı sorumluluk göstermelidir.
Madde 10: Sponsorluk, Reklâm ve Halk ilişkileri
KURAL
Sponsorlar ve sporcular arasındaki ilişki dağ sporlarının menfaatlerine en iyi hizmet edecek tarzda, profesyonel bir ilişki olmalıdır. Hem medyayı hem halkı tüm yönleriyle dağ sporları hakkında proaktif tarzda bilgilendirmek ve eğitmek dağ sporları topluluğunun sorumluluğundadır.
Ek 1: Tirol deklarasyonun tüzük ve kuralları
Madde 1: Bireysel sorumluluklar
KURAL
Dağcılar VE kayacılar sporlarını kaza riskinin olduğu ve dış yardımının olamayacağı yerlerde yaparlar. Bu düşünceyle, faaliyetleri kendi sorumlulukları altındadır ve kendi güvenliklerinden kendileri sorumludur. Bireyin hareketleri çevresindekileri ve ortamı tehlikeye atmamalıdır.
Hedeflerimizi, kendimizin veya grubun gerçek ustalığına ve dağlardaki ortama göre seçeriz. Tırmanış yapmaktan sakınmak doğru bir tercih olmalıdır.
Hedefimiz için uygun eğitimimizin olup olmadığını, tırmanışın veya gezinin dikkatlice planlanmasını ve gerekli hazırlıkların gözden geçirilmesini temin ederiz.
Her faaliyette uygun ekipmanlara sahip olup olmadığımızı ve ekipmanların nasıl kullanılacağını bilip bilmediğimizi soruştururuz.
Madde 2: Takım ruhu
KURAL
Grubun üyeleri grubun yeteneklerini ve ilgisini dengelemek için bazı şeylerden fedakârlık yaparak uzlaşmaya hazırlıklı olmalıdır.
Grubun her bir üyesi kendi grup üyelerinin güvenlikleri için sorumluluk almalı ve fikri olmalıdır.
Hiçbir grup üyesi, eğer yalnız kalması onun iyiliğini riske ediyorsa yalnız bırakılmamalıdır.
Madde 3: Tırmanma ve dağcılık toplumu
KURAL
Dağlarda ve kayalarda rastladığımız her insana eşit ölçüde saygı borçluyuz. Stresli durumlarda veya izole ortamlarda dahi diğerlerine kendimize davranılmasını istediğimiz gibi davranmayı unutmamalıyız.
Diğerlerini tehlikeye atmamak için yapabileceğimiz her şeyi yaparız ve diğerlerini potansiyel tehlikeler hakkında uyarırız.
Hiç kimseye ayırım yapılmamasını sağlarız.
Ziyaretçiler olarak yerel kurallara saygı gösteririz.
Gerektiğinden fazla diğerlerini rahatsız etmeyiz veya engellemeyiz. Daha hızlı kişilerin geçmesine izin veririz. Diğerlerinin gitmek için bekledikleri yolları meşgul etmeyiz.
Tırmanışlar hakkındaki raporlarımız detaylı olarak gerçek olayları doğru bir şekilde yansıtır.
Madde 4: Yabancı ülkeleri ziyaret etmek
KURAL
Yabancı ülkelerde misafir olarak oradaki insanlara, ev sahiplerimize, karşı daima nazik ve saygılı davranmalıyız. Kutsal dağlara ve diğer kutsal yerlere faaliyetlerimiz sırasında saygı göstereceğiz, yerel ekonomiye ve insanlara yardım etmeliyiz. Yabancı kültürleri anlamak tam tırmanma deneyiminin bir parçasıdır.
Ev sahibi ülkelerinde daima insanlara şefkatle, toleransla ve saygı ile davranınız.
Ev sahibi ülkece yürütülen herhangi bir tırmanma talimatlarına sıkıca uyunuz.
İnsanlarını ve ortamını anlamanızı arttırmak için faaliyrt öncesi ziyaret edilen ülkenin tarihinin, halkının, politik yapısının, sanatının ve dininin okunması tavsiye edilir. Politik belirsizlik durumunda resmi tavsiye araştırınız.
Ev sahibi ülkemizin dilinde bazı temel hünerler geliştirmek akıllıca olur: selamlaşma formları, lütfen ve teşekkür ederim, haftanın günleri, zaman, sayılar v.b. Bu küçük yatırımların iletişimin kalitesini nasıl arttırdığını görmek daima şaşırtıcıdır. Bu şekilde kültürler arasındaki anlayışa katkıda bulunuruz.
Hiçbir zaman tırmanma marifetlerinizi ilgilenen yerel kişilerle paylaşma fırsatını kaçırmayınız.
Ev sahibi ülkeden tırmanıcılarla beraber ortak ekspedisyon deneyimleri karşılıklı alış veriş için en iyi ortamdır.
Ne pahasına olursa olsun ev sahiplerimizin dini duygularını gücendirmekten kaçınırız. Örneğin, dini veya sosyal nedenlerden dolayı çıplak tenin kabul edilmediği yerlerde çıplak tenimizi göstermemeliyiz.
Bazı dinlerin bazı ifadeleri bizim anlayışımızın ötesindeyse toleranslıyızdır ve yargılamaktan kaçınırız. Gerektiğinde yerel sakinlere olası tüm yardımı yaparız. Bir ekspedisyon doktoru sıklıkla akut olarak hastalanmış bir insanın yaşamında sonucu kesin etkileyecek pozisyondadır. Dağ toplumlarını ekonomik olarak faydalandırmak için bölgesel ürünlerden satın alırız. Eğer mümkünse yerel servislerden istifade ederiz. Yerel dağ toplumlarının gelişimlerini kolaylaştıran imkanları ortaya koyarak ve destekleyerek yardım etmeye cesaretlendiriliriz Örneğin; eğitim ve öğretim servisleri veya ekolojik olarak uygun ekonomik yatırımlar.
Madde 5: Dağ rehberlerinin ve diğer liderlerin sorumlulukları
KURAL
Profesyonel dağ rehberleri, diğer liderler ve grup üyelerinin her biri aşağıdaki rollerini anlamalılar ve diğer grupların ve bireylerin haklarına ve özgürlüklerine saygı göstermelidirler. Hazırlıklı olabilmek için rehber, lider ve grup üyeleri amaca ait ihtiyaçları, tehlikeleri ve riskleri anlamalı, gerekli ustalığa, deneyime ve doğru ekipmana sahip olmalı ve hava durumuyla şartları kontrol etmelidir.
Rehber veya lider müşteri veya grubu tırmanışın doğasında mevcut olan risk ve mevcut tehlike seviyesi hakkında bilgilendirir ve eğer uygun şekilde deneyimlilerse karar verme işlemine dâhil eder. Seçilen rotanın zevkli ve geliştirici deneyim olmasını sağlamak için müşterinin veya grubun ustalığı ve deneyimi ile ilişkili olmalıdır.
Eğer gerekirse rehber veya lider kendi yeteneğinin limitlerini belirtir, uygun olduğu yerde müşterileri veya grupları daha ehliyetli arkadaşlarına verir.
Eğer riskin veya tehlikenin çok büyük olduğuna ve geri dönmenin veya alternatif seçeneklerin takip edilmesi gerektiğine inanırlarsa, bunu belirtmek müşterilerin veya grubun sorumluluğundadır.
Ekstrem tırmanış veya yüksek irtifa çıkışları gibi durumlarda rehberler ve liderler herkesin rehber ve liderlerinin sağlayabileceği destek limitlerinden tam olarak haberdar olmalarını sağlamak için müşteri ve gruplarına dikkatlice özetlemelidirler.
Yerel rehberler, ziyaret eden arkadaşlarına kendi alanlarının ayırt edici özellikleri ve mevcut durumları hakkında bilgi verirler.
Madde 6: Acil durumlar, Ölmek ve Ölüm
KURAL
Dağ sporlarına katılanların tümü, acil durumlara, ciddi kazalar ve ölüm içeren durumlara hazırlıklı olabilmek için riskleri, tehlikeleri ve yeterli ustalığa, bilgiye ve ekipmana sahip olma ihtiyacını açıkça anlamalıdır. Acil durum veya kaza halinde tüm katılanlar diğerlerine yardıma ve facianın sonuçlarını karşılamaya hazır olmalıdır.
Zor durumdaki birisine yardım etmek dağlarda kendimiz için oluşturduğumuz hedeflere ulaşmanın üstünde kesin önceliğe sahiptir. Bir hayatı kurtarmak veya yaralanmış insanın sağlığına olan hasarı azaltmak, ilk tırmanışın en zor olanından çok daha değerlidir.
Acil bir durumda eğer dış yardım mevcut değilse ve biz yardım edecek konumdaysak, kendimizi tehlikeye atmadan, mümkünse zor durumdaki insanlara verebileceğimiz tüm desteği vermeye hazırlıklı olmalıyız.
Ciddi şekilde yaralanmış veya ölmüş bir kişiyi mümkün olduğunca rahat ettirmeli ve hayat kurtarma desteği verilmelidir.
Uzak bir alanda eğer vücudu geri getirmek olası değilse, lokalizasyon olabildiğince doğru bir şekilde merhumu tanımlayacak herhangi belirtilerle beraber kaydedilmelidir.
Kamera, günlük, defter, fotoğraflar, mektuplar ve diğer kişisel eşyalar korunmalı ve yakınlarına verilmelidir. Hiçbir şekilde ailesinin rızası olmadan merhumun resimleri yayınlanmamalıdır.
Madde 7: Giriş ve koruma
KURAL
Dağlara ve kayalara sorumlu bir tarzda girme özgürlüğünün birinci hak olduğuna inanırız. Daima faaliyetlerimizi doğaya hassas bir tarzda yapmalıyız ve doğayı korumada proaktif olmalıyız. Doğayı koruma organizasyonları ve otoriteleriyle beraber tırmanıcıların kabul ettiği giriş kısıtlamalarına ve talimatlarına saygı gösteririz.
* Kayaları ve dağ ortamlarını ve onların desteklediği vahşi yaşamı korumak için alınmış tedbirlere saygı duyarız ve arkadaşlarımızı da bizim gibi yapmaları için teşvik ederiz. Gürültüyü önleyerek vahşi yaşamı minimum rahatsız etmeye gayret ederiz.
* Eğer mümkünse, yollardaki trafiği azaltmak için hedefimize toplu taşımayı veya araç ekibini kullanarak ulaşırız.
* Erozyonu önlemek ve vahşi yaşamı rahatsız etmemek için çıkışlarda ve inişlerde patikaları kullanırız, doğada ekolojiye en uygun rotaları seçeriz.
* Kayalarda yaşayan türlerin üreme ve yuva yapma dönemlerinde mevsimsel giriş kısıtlamalarına saygı duyarız. Herhangi bir üreme faaliyetini öğrendiğimizde bu bilgiyi arkadaşlarımıza da söylemeli ve onların yuvalanma alanının uzağında kalmalarını sağlamalıyız.
* İlk çıkışlar sırasında, bitkilerin ve hayvanların nadir türlerinin biyotoplarını tehlikeye atmamaya dikkat ederiz. Gerekli ekipmanı sağlarken ve rotaları tekrar oluştururken çevresel etkiyi en aza indirmek için gerekli tüm önlemleri almalıyız.
* Halkın rağbet ettiği alanları değerlendirirken yaygın katılım dikkatli bir şekilde göz önünde tutulmalıdır. Yüksek sayılar griş problemi oluşturabilir.
* En az zararlı koruma teknikleri kullanarak kaya hasarını en aza indiririz.
* Sadece kendi çöpümüzü değil, diğer kişilerin bıraktığı çöpü de şehir merkezine geri getiriyoruz.
* Sıhhi düzen yokluğunda, tuvalet ihtiyacı sırasında evlerden, kamp alanlarından, derelerden, ırmaklardan veya göllerden belli bir uzaklığı koruruz ve ekosisteme zararları önlemek için gerekli tüm tedbirleri alırız. Diğer insanların estetik duygularını gücendirmekten kaçınırız. Biyolojik aktivitenin düşük seviyede olduğu kalabalık alanlarda tırmanıcılar büyük tuvaletlerini paketlemeye dikkat ederler.
* Olabildiğince çöpten kaçınarak veya çöpümüzü uygun bir şekilde atarak kamp alanını temiz tutarız. Sabit ipler çadırlar, oksijen tüpleri gibi tüm tırmanma materyalleri dağlardan uzaklaştırılmalıdır.
* Enerji tüketimini minimumda tutarız. Özellikle ağaç eksikliği olan ülkelerde ormanların ileride azalmasına katkıda bulunabilecek hareketten kaçınırız. Ormanları tehlikede olan ülkelerde, ekspedisyondaki tüm katılımcılara yiyecek hazırlamak için uygun benzin taşımaya ihtiyaç duyarız.
* Doğaya ve kültüre zararlı yerlerde helikopter turizmi en aza indirilmelidir.
* Giriş meselesi; üzerindeki uyuşmazlıklarda arazi sahipleri, otoriteler ve cemiyetler, tüm kurumlar için tatmin edici çözümler bulmayı başarmalıdır.
* Özellikle reklâmlarını yaparak ve gerekli altyapıyı yayınlayarak bu düzenlemelerin yürütülmesinde aktif rol alırız.
* Dağcılık kurumları ve diğer koruma grupları beraberce doğal yerleri ve çevreyi korumada politik düzeyde proaktifdir.
Madde 8: Stil
KURAL
Deneyimin niteliği ve bir problemi nasıl çözdüğümüz problemi çözüp çözmediğimizden daha önemlidir. İz bırakmamaya gayret ederiz.
Tüm tırmanışların özellikle tarihsel önemi olanların orijinal özelliklerini korumayı amaçlarız.
Bu tırmanıcıların mevcut rotalar üzerindeki sabit korumaları artırmaması gerektiği anlamındadır. İlk tırmanıcıların da onayladığı yeni tertibat koyulması veya mevcut tertibatın kaldırılması gibi sabit korumanın seviyesini değiştirmede yerel görüş birliği olması durumu bir istisnadır.
Bölgesel seçeneklerin çeşitliliğine saygı duyarız ve kendi görüşümüzü diğer tırmanan kültürlere empoze etmeye çalışmadığımız gibi onların görüşlerini bize empoze etmelerini kabul etmeyeceğiz.
Dağlar ve kayalar birçok mevcut olan tırmanıcılarla ve gelecekte birçok kuşakla paylaşılması gereken macera için sınırlı kaynaklardır. Gelecek kuşaklarında kendi YENİ maceralarını bu sınırlı kaynak içinde bulmaya ihtiyaç duyacaklarının bilincindeyiz.
Biz gelecekten fırsat çalmayacak şekilde dağları ve kayalıkları geliştirmeye çalışırız.
Aletlerin kabul edildiği bölgelerde, çeşitli tırmanma meraklarına saygı göstermek ve macera için sığınak sağlamak için rotaları, kayaların bazı bölümlerinde ve tüm kayalıklarda alet kullanmamayı tercih ederiz. Doğal olarak korunmuş yollar eğlence yürüyüşleri için aletli yollar kadar zevkli ve güvenli olabilir. Çoğu tırmanıcı güvenli doğal koruma yerleştirmeyi öğrenebilir. Ve bir kere teknikler öğrenilince bunun ek macera ve kıyaslanabilir emniyeti olan zengin ve doğal deneyimi sağlayacağı gerçeği hakkında eğitilmelidir.
Gruplar arasında ki anlaşmazlıklar halinde, tırmanıcılar tehdit edilmeyi önlemek için diyalogla ve görüşme ile problemi çözmelidir.
Bir bölgenin veya bir insanın tırmanma ahlakını ticari baskılar hiçbir zaman etkilememelidir.
Büyük dağlarda güzel stil; sabit ipler, performans artırıcı ilaçlar veya şişelenmiş oksijen kullanmamak demektir.
Madde 9: İlk çıkışlar
KURAL
Bir rotanın veya dağın ilk çıkışı yaratıcı bir iştir. En az bölgenin gelenekleri kadar iyi bir stilde yapılmalı ve yerel tırmanma topluluğuna ve gelecek tırmanıcıların ihtiyaçlarına karşı sorumluluk göstermelidir.
İlk çıkışlar çevresel olarak doğru ve yerel düzenlemelerle, arazi sahiplerinin istekleriyle ve yerel nüfusun ruhani değerleriyle uyumlu olmalıdır.
Kayaları parçalayarak veya delikler açarak şekillerini bozmayacağız.
Yüksek bölgelerde ilk çıkışlar yalnız rehberle yapılmalıdır.
Yerel geleneklere tam saygı duyulduktan sonra rotada sabit korumanın seviyesini belirlemek ilk çıkanlara kalmıştır.
El değmemiş bölgeye veya doğal bölge olarak belirtilmiş, arazi direktörleri veya yerel giriş komitesi tarafından kırsal bölge veya doğal rezerv olarak tayin edilmiş alanlarda girişi korumak için boldlar kayıtsız şartsız minimum ile sınırlandırılmalıdır.
Yardım tırmanmalarının ilk çıkışı sırasında delik açmak veya sabit tertibat yerleştirmek ancak yetecek kadar minimumda tutulmalıdır. (kesin gerekmedikçe bağlı demirlerde dahi boldlardan kaçınılmalıdır).
Macera rotaları mevcut olduğunda, çıkarılabilir korumaya güvenerek ve boldları sadece gerektiğinde kullanarak ve daima yerel geleneklere uyarak mümkün olduğunca doğal bırakılmalıdır.
Komşu rotaların bağımsız özellikleri için uzlaştırılmamalıdır.
İlk çıkışları rapor ederken detayları mümkün olduğunca doğru bildirmek önemlidir. Uzlaşma belirtisi olmadıkça bir tırmanıcının doğru ve dürüst olduğu kabul edilecektir.
Yüksek irtifa dağları sınırlı kaynaklardır. Biz özellikle tırmanıcıları en iyi stili kullanmaları için teşvik ederiz.
Madde 10: Sponsorluk, Reklâm ve Halkla ilişkiler
KURAL
Sponsorlar ve sporcular arasındaki ilişki dağ sporlarının menfaatlerine en iyi hizmet edecek tarzda profesyonel bir ilişki olmalıdır. Hem medyayı hem halkı tüm yönleriyle dağ sporları hakkında proaktif tarzda bilgilendirmek ve eğitmek dağ sporları topluluğunun sorumluluğundadır.
Ortak amaçları tanımlamak için sponsor ile sporcu arasında karşılıklı anlayış gereklidir. Dağ sporlarının birçok yönü fırsatları azami hale getirmek için hem sporcunun hem sponsorun belirli (özellikli) ehliyetinin açık tanımlanmasını gerektirir.
Performans seviyelerini korumak ve daha iyi yapmak için tırmanıcılar sponsorlarından gelen devamlı desteğe bağımlıdırlar. Bu nedenle sponsorların bir seri başarısızlıklardan sonra bile partnerlerini destek olmaya devam etmeleri önemlidir.
Hiçbir şekilde sponsor tırmanıcıya performans için baskı yapamaz.
Medyada devamlı bir varlık gösterebilmek için iletişimin açık kanalları organize edilmeli ve korunmalıdır.
Tırmanıcılar faaliyetlerini gerçek bir şekilde rapor etmelidir. Doğru beyan sadece tırmanıcının güvenirliğini değil, sporcunun kamu itibarını da arttırır.
Sporcu sponsora ve medyaya Tirol Deklarasyonunda belirtilen etik, stil, sosyal ve çevresel sorumluluğu temsil etmeye eninde sonunda sorumludur.
Ek- 2. Tırmanma oyunlarının çokçuluğu (Değişik milletlerden meydana gelen toplum)
Modern tırmanma yürüyüş ve bouldring den kayalık tırmanması ve dağcılık gibi geniş aktivite yelpazesini içerir. Dağcılık yüksek irtifa alpinizminin ekstrem formlarını ve Himalayalar ve Antlar gibi yüksek alanlardaki ekspedisyon tırmanışlarını kapsar. Tırmanmanın değişik formları arasındaki hatları bölmek elbette rijit olmamasına rağmen aşağıdaki sınıflandırma modern dağ sporlarının geniş çeşitliliğini etraflı olarak sunmayı mümkün kılar.
Dağcılık ve yürüyüş
Dağ kulübelerine geçitlerine ve zirvelerine yürüyüş yapma dağcılığın en yaygın formudur. Dağlarda ve diğer kırsal alanlarda özellikle çok kullanılmış yolların dışında birkaç günlük yürüyüş sıklıkla trek olarak ifade edilir. Dağcılık ilerlemek için eller kullanıldığında hemen dağcılığın teknik olarak daha talepkar formuna dönüşür.
Ferrataslar aracılığıyla tırmanma
Çelik kablolar ve demir portatif merdiven basamakları ile kaplı sarp kayalıklı arazilerdeki rotalar gün geçtikçe daha popüler hale geliyor. Şimdiye kadar teknik kaya tırmanması için ayrılmış meydan ayrıntılı altyapı ve özel koruma sistemleri içinden girilecek şekilde oluşturulur.
Klasik Dağcılık
Bu kategorideki bir dağcı standart UIAA 3. dereceye tırmanacak ve 50 derece kar ve buza yükselecektir. Tırmanmanın bu kategorisinin tipik amaçları yüksek dağlardaki zirvelerin düzenli rotalarıdır.
Kayak Dağcılığı
Alpinizmin bu klasik formunun taraftarları dağlara tırmanmak ve bütün bölgeleri geçmek için yüksek dağ kayaklarını veya tur kayaklarını kullanır. Gereken yeteneklerin karmaşıklığına bağlı olarak bu disiplin dağcılığın en talepkar (ve tehlikeli) formları arasında sayılır.
“Tırmanma oyunlarının” hiyerarşisi
Tırmanmanın farklı çeşitlerini kategorize için Lito Tejada- Flores tarafından sunulan bir sistemin modern teknik tırmanmanın elde ettiği bir çok yönleri tanımlamada yardımcı olduğu ispatlanmıştır. Tırmanma “oyununun” her özellikli tipi resmi olmayan fakat kesin kurallar dizisince tanımlanmıştır, el altında görevi zor (dolayısıyla ilginç) tutmak için formüle edilmiştir. Doğal ortama bağlı olarak belirli tırmanma oyununda daha büyük tehlike, teknik ekipmanların kullanımı için daha nazik kısıtlamalardır. “Kurallar” daha sıkı oldukça objektif tehlikeler azalır.
Bouldering
“Bouldering” de kayanın yere yakın zor bölümleri normal olarak ip olmadan başarılır. İzin verilen ekipmanlar tırmanma ayakkabısı, tebeşir torbası ve bu günlerde bez yastığıdır. Bouldering doğal iri kaya parçalarında ve kayalarda olabildiği gibi yapay objelerde de uygulanabilir.
Yapay objelerde tırmanma
Günümüzde çoğu tırmanıcı ister evde ister spor salonunda veya dışarıda eğitim ve boş zamanını değerlendirmek için yapay duvarlar kullanır. Artan sayıda tırmanıcı sadece yapay duvarlarda aktiftir. Tedavi edici tırmanma ve sanat olarak (örneğin, dans veya bale) tırmanma gibi yeni formları da vardır.
Sarp Kayalık Tırmanışı
Bir ve üç derece uzunluğundaki rotalara sarp kayalık tırmanışı denir. Kısalıklarından ve objektif tehlikelerin hemen hemen total yokluklarından dolayı son iki dekatta serbest çıkış “etik” bu tip tırmanma için uluslar arası kabul görmüştür. Bu demektir ki bir rota sadece çıkış sırasında ilerlemek için kayada herhangi bir sabit şey kullanılmazsa sayılır.
Devamlı Tırmanış
Eğer bir tırmanış üç veya dört dereceden daha uzunsa devamlı tırmanma rotası olarak adlandırılır.
Büyük Duvar/ yardım Tırmanışı
Yosemite vadisinde geliştirilmiş bu tırmanma oyununda tırmanıcılar özellikli dizayn edilmiş ekipmanlarla serbest tırmanamayacakları duvarlara tırmanırlar. Tırmanıcılar ilerlemek için mümkün olduğunca fazla bold veya diğer araçların yerleştirilmesi için deliklerin matkapla açılmasını azaltmak için gayret ederler, böylece çıkışın tamamlanmasından sonra minimum iz bırakırlar.
Yüksek Dağ Tırmanışı
“Yüksek dağ oyunlarında” tırmanıcılar sadece gerçek tırmanma sonucu karşılaştıkları problemlerin değil aynı zamanda yüksek dağlarda sıklıkla düşman çevrenin “objektif” tehlikelerinin de icabına bakmak zorunda kalırlar. Yaşamda kalma sıklıkla sadece rotanın teknik problemlerini güvenle yenme yeteneğine değil partinin hızına da bağlı olduğundan yüksek dağ oyunlarının yazılmamış kuralları klasik olarak ilerlemek için pitonların ve takozların kullanımına izin verir. Bununla beraber altmışların sonlarında başlayan serbest tırmanış prensipleri artan bir şekilde yüksek dağlara da uygulanmıştır. Oysa yeniçağın başlangıcında ki odak normal olarak yardım için yapılan rotaların serbest çıkışındaydı. Yeni zor tırmanışların dağlarda görünmesi çok zaman almadı (daha sıkı kurallara göre yapıldı). Bunlar hem ekstrem olarak sarp macera rotalarını hem de zevk için yapılan spor tırmanışlarını içerir.
Yüksek dağ tırmanışının önemli bir yönü de buz rotalarındaki çıkıştır. Bunlar klasik buz yüzleriyle ciddi şekilde zor fütüristik teşebbüsler arasında değişir. Son zamanlarda popüler olan buz tırmanışının bir tipi donmuş şelalelerin, buz sarkıtlarının ve camlaşmış kayaların çıkışıdır. Modern miks kaya ve buz rotaları bazen kramponların ve buz aletlerinin yardımıyla çok zor kaya hareketlerini içerir. Bu oyun serbest tırmanışın kurallarınca idare edilir. Buz ve miks rotalar kısa bir derecelik iş ve daha yüksek alanlarda birkaç hafta sürebilen sarp işler arasında değişir.
Macera tırmanışı ve spor tırmanışı
Modern tırmanış terminolojisi macera ve geleneksel tırmanış ve spor tırmanış stilleri arasında farklılaşır. Macera veya “geleneksel” tırmanış aşağıdaki elemanları içerir:
* Performans bir rotanın çıkışı için gerekli stres mukavemet miktarıyla değerlendirilir.
* Tırmanıcı korumanın yerleştirilmesinden sorumludur veya onsuz yapmalıdır.
* Lider tarafından yapılan hatalar çok ağır ve kesin sonuçlar doğurabilir.
Spor tırmanışları aşağıdaki gibi karakterizedir:
* Performans tırmanılan rotanın teknik derecesince değerlendirilir.
* Devinduyumsal eleman dominanttır.
* Boltlar mükemmel koruma sağlar.
* Eğer modern bağlama teknikleri uygun bir şekilde yapılırsa lider düşüşleri cezalandırılmamaya eğilimli olur.
Macera ve spor tırmanma stilleri yüksek dağ duvarlarına uygulanabildiği gibi sarp kayalıklara da uygulanabilir. Macera ve spor/zevk tırmanışlarının saf versiyonları arasında birçok karışık form vardır. Farklı oyunlar ve güvenlik “felsefeleri” tırmanıcıların çeşitli bireysel ihtiyaçlarını karşılar.
Dağ sporlarında formların zenginliği çok sayıdaki insanın zevk ve kişisel tatminini sağlar( bizim hoş karşıladığımız bir gerçek).
Hem spor tırmanma yaklaşımının arkadaşları hem de macera felsefesinin taraftarları kendi yetenekleri ve istekleri doğrultusunda tırmanma hakkına sahiptirler.
Onları kendi özel bölgelerinde bırakarak tırmanma stillerinin çokçuluğunu korumak amacımız olmalıdır.
Süper yüksek dağ tırmanışı
Bu dağcılık disiplini yüksek dağ tırmanış kurallarını geleneksel ekpedisyonlar için ayrılmış altı, yedi ve sekiz bin metre yüksekliğindeki zirvelerdeki yüksek irtifa alanına da uygular. Süper yüksek dağ oyunlarındaki sabit iplerde dış kaynaklardan yardım veya kamp zincirinin kurulması ve şişelenmiş oksijenin tümü reddedilir.
Ekspedisyon tırmanışı
Bu oyunun iki formu gelişmiştir: İlk varyasyonun normal rotalarla yüksek dağlarda tanınan zirvelere ulaşmak için maksimum sayıda üye sağlamak gibi bir fonksiyonu vardır. Başarının olasılığını taşıyıcıların, sabit iplerin ve yapay oksijenin serbest kullanımıyla optimize ederler. Tersine ekspedisyon tırmanışının ekstrem formu teknik zorluğun sınırlarını en modern ekipman şişelenmiş oksijen: sabit ipler, taşınabilir kamplar ve ekipman depolarının yardımıyla zorlamaya gayret eder.
Kaynak: Türkçeye Çeviren: Bülten TUGAY