York Kelime Kökü

YÖRE/ YÖRÜK/ YÖRÜNGE/ GÖRE/ AYA YORGİ/ GEORGE İSMİ/ NEWYORK/ YORKSHIREYöre kelimesi eski Turkcede bir çevre/ Muhiti tanımlamakla birlikte YÖRÜG kelimesiyle ‘çevreleme etrafını örme’ birlikte mecazen ‘yorumlama/ açıklama’ anlamında aynı kökten gelmiş.

YORMAK kelimesinin de GÖRE kelimesinin de kökunde aynı Yöresellik tanımı var. Belli bir yörüngesi olan yer demek Yöre. Bu durumda YÖRÜK kelimesinin kökü de yürümek/konar gecerlikle değil yöreyi en iyi tanıyan Yörenin Yerlisi olmakla ilgili oluyor. Halk ağzında pek çok kelimeyi Türkiye Türkcesinde literatüre alırken pek çok telaffuzu kibarlastırma amaçlı inceltmişken Yügrük gibi telaffuzu ince bir kökten gelen kelimeyi niye kabalaştıracağız ki ? Yörüklük dendiğinde çadırdaki konar göcer yaşamla ilgili bir algı olduğu icin uzun süredir yerleşik düzende olan yörük kökenli vatandaşlar olarak ortadaki kavram kargasasında uzlaşamıyoruz. Bizim yörede yöruk/ muhacir / manav/ cerkez / kürt/ abaza vs.. farklı kökenlerden kişiler içiçe bir yasam içinde Türkçe konuşmakla birlikte herkes birbirini gerek lehce gerek göz yapisi vs gibi ayrıntılardan ayirdediyor. Bir yörük olarak annem babam, dedelerim aynı yörenin yerlisi olmakla birlikte yöruk olduğumuz halde yöreye ne ara çöküp kaldığımız konusunda fikrim yok.

Hayır kayıtları sürsen memleketin en eski yerlileri biz çikiyoruz. ne dedemiz ne dedemizin dedesi göçebe degilse nasıl ‘yörük’üz biz ? Yöre eğer bir memleket tanımıysa Yörüg o memleketin asıl yerleşik tebası olmaz mı ? Tesadüfe bakın ki Yöreyle aynı kökten Yörüg gibi Tebayla aynı kökten Tabir kelimeleri de aynı anlama geliyor Hristiyanlarda birinde Romali bir askere, birinde ruyasında eski kutsal rahiplerin işgal esnasinda gizlemek için gomdüğü bir gömüyu rüyasında görerek ulaşan bir çiftçiye atfedilen hakkında çeşitli efsaneler bulunan Anadolu çikişlı kutsal bir Aya Yorgi ismi var. Islam cografyasinda kendisinin Hizır As olduğuna inanilıyormuş. Yunan diline Georgios seklinde yansıyan bu Yorgi ‘nin temel anlami da ‘toprakla uğraşan, çiftcı’ toplumu tanimliyormuş. Aya Sophia kilisesinin adındaki Sophia kelimesi de Yunan Dilinde Bilgelik olarak cevrilmesine rağmen; eski Türkçede Bilgelik anlamina gelen kelime Sophia degil, Aya Sophia’nin Aya’sıydı.Abd’de Newyork, İngiltere’de YORKSHire seklinde icinde YORK geçen şehir adları bulunmasina ragmen YORK kelimesinin ingilizcede bir karşılıgi yok. YorkShire( Yörükşehri?) adınin sehre Vikingler tarafından Jorvic şeklinde verildiği biliniyor.

Şehrin tarihçesine göre York, Roma döneminde bir kasaba olduğu için, Kelt adı Roma kaynaklarında (Eboracum ve Eburacum olarak) kaydedilmiş, 400’den sonra Vikingler bölgeyi ele geçirmiş ve adını halk etimolojisine göre “yaban domuzu kasabası” veya “yaban domuzu bakımından zengin” anlamına gelen Eski İngilizce Eoforwīc veya Eoforīc’a uyarlamış. Kelimenin sadece TORonto’da 1834 öncesi ‘çiftçi’ anlamina geldiği kayda alınmiş. (Toronto, Kanada’nın en büyük şehri ve ticaret merkezi, Ontario eyâletinin başkenti)2019 yılında İngiltere’de gizemini koruyan Stonehenge bölgesinde yapilan arastırma antik Dna raporlarıyla İngiltere’de Tarimı başlatanlarin ve sehrin kurucularının bolgeye bugunku Anadolu Cografyasindan gelen çiftçiler olduğunu doğrulamiştı.University College London’dan (UCL) Profesör Mark Thomas, yazarları arasında yer aldığı bolgede tarımın tarihçesiyle ilgili yürütülen çalışma hakkinda bilgi verirken, “Tarıma geçiş, insan evriminde önemli teknolojik yeniliklerden birini işaret ediyor. Buna İngiltere’de ilk kez yaklaşık 6 bin yıl önce rastlandı. İnsanlar daha öncesinde avcılık, balıkçılık ve toplayıcılıkla hayatta kalıyordu” demisti.** Ingiltereye ilk kez 6000 yil once gelen Yörükler Anadoludan gelmişse Anadolu’da 1071 oncesi Türkün varlığıyla ilgili neyin kanıtinı ariyorsunuz ?1 Mart 2021 / Işıl Tufan SALİHOGLU