Nallıhan Kuş Cenneti Gezi Rehberi

• 

• 

• 

• 

• 

Ankara’ya en yakın mesafede tarihi İpek Yolu üzerinde Sakarya Nehri havzasında bulunan ve 1994 yılında hemşerimiz Nevzat CEYLAN’ın Milli Parklar Genel Müdürlüğü dönemindi koruma altına alınan Nallıhan Kuş Cenneti; Nallıhan Davutoğlan köyü sınırları içindedir. Geçit yapan, kışlayan ve üreyen 168 den fazla kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır, sulak, çamur düzlükleri, ağaçlık, bozkır ve kayalık alanları ile çok çeşitli ekosistemiere sahip olduğundan, pek çok türün beslenip barınmasına fırsat vermektedir.

Soyu tehlikede bulunan KARA LEYLEK Türkiye’de en çok burada görülmektedir. Türkiye’deki 6 balıkçıl türünün tamamı ile 10 tür yırtıcı kuş, 5 tür baykuş, 35 tür su kuşu, bülbül başta olmak üzere 80 tür ötücü kuş, kara çaylak, leylek, gök kuzgun gibi türler en çok rastlanan kuşlardır. Nesli tehlikede bulunan.; küçük karabatak, kaya kartalı, bıldırcın kılavuzu, yaz ördeği, ulu doğan, peçeli baykuş, küçük kerkenez, akkuyruklu kartal, balık kartalı, kara akbaba, gökdoğan burada görülmektedir. Gökdoğan’ın Türkiye’de 30 üreme yerinden biri buradadır. İstanbul ve Çanakkale Boğazları’ndan gelen kuş göç yolu üzerinde bulunan bu alan, ilkbahar ve sonbaharda göç eden kuşların beslenmeleri, dinlenmeleri, barınmaları ve bazı türlerin de üremeleri için uğrak yeridir, iç Anadolu’nun en önemli sulak alanıdır. Jeolojik yapısı ile açık laboratuar niteliği sunan saha, çökelme ortamının özelliklerini yansıtan sarı, kahve ve kırmızımsı tabakaların üst üste tekrarlanması ile görsel açıdan da üstün bir peyzaj güzelliğine sahiptir.

Ankara – Nallıhan 160 km
Ankara – Çayırhan 125 km
Ankara – Davutoğlan köyü (Nallıhan Kuş Cenneti) 130 km
Nallıhan – Nallıhan Kuş Cenneti 30 km
Beypazarı – Nallıhan Kuş Cenneti 30 km
Çayırhan – Nallıhan Kuş Cenneti 5 km
İstanbul – Nallıhan 300 km
Bolu – Nallıhan 100 km
Eskişehir – Nallıhan 130 km
NALLIHAN KUŞ CENNETİNDE BİR YIL BOYUNCA

RASTLANABİLECEK KUŞ TÜRLERİ

Bahri (kış göçmeni)

Karaboyunlu batağan (kış göçmeni)

Kerkenez (yerli)

Saz delicesi (yerli)

Ekin delicesi (kış göçmeni)

Çayır delicesi (geçit ve yaz göçmeni)

Şahin (geçit ve kış göçmeni)

Kızılşahin (yerli)

Gök doğan (yerli)

* Akbaba (yerli) A. İnce

Kızıl akbaba (yerli) F.Orbay

Küçük akbaba (yaz göçmeni)

Sakallı akbaba (yerli ancak nadir görülür)

Kara akbaba (yerli ancak nadir görülür)

Kara Çaylak (yaz göçmeni)

Bıyıklı doğan (seyrek görülür)

Akkuyruklu kartal (kışın görülür)

Kaya kartalı (yerli)

Şah kartalı (kışın nadiren görülür)

Atmaca (geçit yapar) A. İnce

Çakır kuşu (geçit yapar)

Leylek {yaz göçmeni)

Kara leylek (yaz göçmeni)

Büyük beyaz balıkçıl (kış göçmeni)

Küçük beyaz balıkçıl (yaz göçmeni) A. İnce

Gri balıkçıl(yerli) M. Maden

Erguvani balıkçıl (yaz göçmeni)

Alaca balıkçıl (yaz göçmeni) A. ince

Gece balıkçılı (yaz göçmeni) A. ince

Sığır balıkçılı (seyrek görülür)

Küçük balaban (yaz göçmeni)

Balaban (seyrek görülür)

Angıt (yerli)

Karabatak (yaz göçmeni ancak nadir görülür)

Macar ördeği (kış göçmeni)

Yeşilbaş

Çamurcun (kış göçmeni)

Boz ördek (kış göçmeni)

Fiyu (kış göçmeni)

Kılkuyruk (kış göçmeni)

Çıkrıkçın (kış göçmeni)

Kaşıkgaga (kış göçmeni)

Elmabaş (kış göçmeni)

Yaz ördeği (kış göçmeni)

Sütlabi (kış göçmeni)

Küçük martı (kış göçmeni)

Gümüş martı (kış göçmeni)

Karabaş martı (kış göçmeni)

Incegagalı martı (geçit yapar)

Gülen sumru (geçit yapar)

Sakarca kazı (kış göçmeni)

Boz kaz (kış göçmeni)

Turna (geçit yapar)

Kuğu (geçit yapar)

Su kılavuzu (yerli)

Sakarmeke (yerli A.İnce)

Uzunbacak (yaz göçmeni)

Saz tavuğu (yerli)

Bıldırcın kılavuzu (yerli)

Bıldırcın (yaz göçmeni)

Kınalı keklik (yerli)

Çil keklik (yerli)

Bataklık su tavuğu (geçit yapar)

Kızkuşu (yerli)

Bataklık düdükçünü (kış göçmeni ve geçit yapar)

Deredüdükçünü (kış ve geçit)

Orman düdükçünü (geçit)

Yeşil düdükçün (geçit)

Yeşilbacak (geçit)

Kızılbacak (yerli ve geçit)

Döğüşkenkuş (kışın ve geçit)

Bataklık kırlangıcı (geçit)

Sumru (kışın ve geçit)

Üveyik (yaz göçmeni)

Kumru (yerli)

Kaya güvercini (yerli)

Gugukkuşu (yaz göçmeni)

Puhu (yaz göçmeni) F. Orbay

Kır baykuşu (kış göçmeni)

Alaca baykuş (yerli)

ishak kuşu (yaz göçmeni)

Kukumav (yerli)

Kulaklı orman baykuşu (yerli)

Ebabil kuşu (yaz göçmeni)

Arıkuşu (yaz göçmeni)

Gökkuzgun (yaz göçmeni) M. F. Özçelik

Yalıçapkını (yerli) N. Eren

ibibik (yaz göçmeni)

Alaca ağaçkakan (yerli)

Dönerboyun (geçit yapar)

Kır kırlangıcı (yaz göçmeni)

Ev kırlangıcı (yazgöçmeni)

Kum kırlangıcı (yazgöçmeni)

Kaya kırlangıcı (yazgöçmeni)

Kulaklı toygar (yerli)

Bozkırtoygan (yerli)

Boğmaklı toygar (yerli)

Tepeli toygar (yerli)

Tarlakuşu (yerli)

Çayır incirkuşu (geçit – kış göçmeni)

Su incirkuşu (kış göçmeni)

Ak kuyruk-sallayan (yaz göçmeni)

Sarı kuyruksallayan (yaz göçmeni)

Gri kuyruksallayan (kış göçmeni)

Büyük örümcekkuşu (kış göçmeni)

Kızılsırtlı örümcekkuşu (yaz göçmeni) A. İnce

Karaalınlı örümcekkuşu (geçit yapar)

Maskeli örümcekkuşu (geçit yapar) A. Akyurt

Irmak bülbülü (yaz göçmeni)

Büyük saz bülbülü (yaz göçmeni)

Saz bülbülü (yaz göçmeni)

Kamış bülbülü (yerli)

Ak mukallit (yaz göçmeni)

Ak gerdanlı ötleğen

Küçük akgerdanlı ötleğen

Çizgili ötleğen (yaz göçmeni)

Maskeli ötleğen (geçit yapar)

Söğüt bülbülü (geçityapar)

Benekli sinekkapan (yaz göçmeni)

Halkalı sinekkapan (geçityapar)

Taşkuşu (yerli)

Çayır taşkusu (geçit yapar)

Boz kuyrukkakan (yaz göçmeni) S. Karagöz

Karakulaklı kuyrukkakan (yaz göçmeni)

Gökardıç (yerli)

Kara kızılkuyruk (geçit yapar)

Kızılkuyruk (geçit yapar)

Kızılgerdan (yerli)

Buğday bülbülü (geçit yapar)

Bülbül (yaz göçmeni)

Çit bülbülü (yaz göçmeni)

Karatavuk (yerli)

Tarla ardıcı (kış göçmeni)

Öter ardıç (yerli)

Bıyıklı baştankara (yerli)

Çulha kuşu (yerli)

Çam baştankarası (yerli)

Büyük baştankara (yerli)

Mavi baştankara (yerli)

Bahçe tırmaşıkkuşu (yerli)

Kaya sıvacısı (yerli)

Çitkuşu (yerli)

Tarla kirazkuşu (yerli)

Bataklık kirazkuşu (yerli)

Karabaşlı kirazkuşu (yaz göçmeni)

Kirazkuşu (yaz göçmeni) A. Antakyalı

ispinoz (kış göçmeni)

Saka (yerli)

Florya (kış göçmeni)

İskete (kış göçmeni)

Keten kuşu (yerli)

Küçük iskete (kış göçmeni)

Ev serçesi (yerli)

Ağaç serçesi (yerli)

Söğüt serçesi (yaz göçmeni)

Sığırcık (yerli)

Pembe sığırcık (bazı yıllar¬da yaygın)

Sarıasma (yaz göçmeni)

Alakarga (yerli)

Kuzgun (yerli)

Saksağan (yerli)

Saksağan (yerli)

Küçük karga (yerli)

Leş kargası (yerli) A. ince

Kırmızı gagalı dağkargası (yerli)

BUNLARI BİLİYORMUSUNUZ?

NALLIHAN KUŞ CENNETİNDE BULUNAN BAZI KUŞLARIN FAYDALARI

SIĞIRCIK: 1000 sığırcık bir ayda 20 ton çekirge tüketir, yavrulama mevsiminde günde 400 böcek tüketir.

GÖK KUZGUN: Vücut ağırlığının yarısı kadar günde böcek tüketir.

LEYLEK: Çok miktarda fare, yılan, göçebe çekirge vb. tüketir.

BAYKUŞ: Fare. böcek vb. tüketir. Yavrulama mevsiminde ise günde 45-60 fare tüketir.

KUKUMAN: Fare, böcek, çekirge vb. tüketir.

KERKENEZ: Fare, böcek tüketir,

ATMACA: Fare tüketir

KIZIL ŞAHİN: Günde 25-30 fare tüketir.

KÜÇÜK AKBABA: Leş tüketir.

KARA ÇAYLAK: Fare, böcek tüketir.

EBABİL: Yavrulama mevsiminde günde 28 binden fazla uçan böcek, sinek vb. tüketir. Sinek torbasında daima 900 civarında sinek taşır. Sinek bulamazsa 1000 km uzağa gidebilir.

KIRLANGIÇ: Uçan sinekleri tüketir.

BÜYÜK BAŞTANKARA: Yavrulama mevsiminde günde 900 civarında böcek tüketir.

KEKLİK: Günde 2000’den fazla süne-kımıl tüketir.

BILDIRCIN: Süne, kımıl, böcek tüketir. Ağaç kabuklan altındaki böcek ve zararlıları tüketir. 90cm yakın kanatlı, 1000 karınca yer. Eklem bacaklıları, kuş kanatlıları, örümcekleri, ağaçlarda yaşayan böcekleri, büyük orman karıncalarını, karıncaların krizalit ve erginlerini yer.

AĞAÇKAKANLAR: Karıncalar, yıldız böcekleri, örümcekler, tırtıllar, kurtçuklar, arılar, yusufçuklar, kınkanatlılar ve sinekler ile beslenir.

İBİBİK: Çok miktarda kabuk böceği ve tırtıl tüketir.

Kuşlar çok oburdur; bir kuşun günlük böcek tüketimini kendi ağırlığından fazladır. İnsan aynı iştaha sahip olsaydı günde 100’den fazla ekmek tüketirdi. Kuşlar dostlarırnızdır; bizi böcek, fare ve diğer zararlılardan korurlar.

Nallıhan Kuş Cennetinde bulunan kuş türleri ve sayıları:

Küçük batağan 7, Küçük karabatak 4, Ak pelikan 80, Küçük ak balıkçıl 2, Büyük ak balıkçıl 6, Gri balıkçıl 34, Erguvani balıkçıl 2, Kara leylek 1, Leylek 584, Çeltikçi 11, Kaşıkçı 7, Angıt 512, Fiyu 50, Boz ördek 1, Çamurcun 2410, Yeşilbaş 3, Kılkuyruk 27, Çıkrıkçın 1350, Kaşıkgaga 360, Macar ördeği 5, Elmabaş patka 282, Tepeli patka 4, Kara çaylak 1, Küçük akbaba 1, Yılan kartalı 3, Saz delicesi 24, Gökçe delice 1, Atmaca 1, Şahin 2, Kızıl şahin 6, Küçük orman kartalı 99, Küçük kerkenez 1, Delice doğan 1, Sukılavuzu 2, Saztavuğu 15, Sakarmeke 1270, Uzunbacak 22, Kocagöz 1, Altın yağmurcun 25, Kızkuşu 326, Kızıl kum kuşu 2, Kara karınlı kumkuşu 5, Döğüşkenkuş 1750, Suçulluğu 38, Çamur çulluğu 169, Kervançulluğu 7, Kara kızıl bacak 1, Kızılbacak 14, Yeşil düdükçün 7, Orman düdükçünü 4, Karabaş martı 2, Kaya güvercini 25, Ebabil 1, Yalıçapkını 1, İbibik 4, Bozkır toygarı 1, Tepeli toygar 4, Tarlakuşu 2, Çayır incirkuşu 11, Sarı kuyruksallayan 450, Sarı başlı kuyruksallayan 1, kuyruksallayan 180, Çıtkuşu 1, Kızılgerdan 2, Taşkuşu 3, Kuyrukkakan 2, Karatavuk 1, Bıyıklı kamışçın 1, Saz bülbülü 2, Çıvgın 13, Bıyıklı baştan kara 10, Kaya sıvacıkuşu 1, Saksağan 4, Küçük karga 10, Ekin kargası 292, Leş kargası 11, Sığırcık 250, İspinoz 2, Küçük iskete 4, Saka 4, Ketenkuşu 22, Bataklık kirazkuşu 20, Tarla kirazkuşu 4.

Sarıyar Barajının bulunduğu Sakarya Nehri yatağı çeşitli kuş türlerine ev sahipliği yapar,sazlıklarda kuş yuvaları ve yumurtlama alanları geniş yer kaplar.

Orman Bakanlığı Milli Parklar Genel Müdürlüğünce Sarıyar Baraj gölü havzasında Davutoğlan Köyü civarındaki sulak alan Nallıhan Kuş Cenneti olarak koruma altına alınmıştır.Söz konusu bu alanda 168 çeşit kuş yaşamaktadır.Bu alanda yetişen kuşların korunması yöre halkının bilinçlendirilmesi ile mümkün olacaktır. Sarıyar barajının güney kıyılarındaki bir kavaklıkta gece balıkçılı, kayalıklarda kara leylek, küçük akbaba, bıyıklı doğan büyük çoğunlukta görülür. Nallıhan Kuş Cenneti leylek ve angıt için önemli (göç sırasında) konaklama merkezidir. Ayrıca küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, gece balıkçılıyla aynı kolonide ürer. Kara çaylak ve gökdoğan ürer, arada sırada ak kuyruklu kartal gözlenir. Büyük olasılıkla yakın çevrede ürer. Sarıyar Baraj gölündeki bu türlerin bir kısmı göçmen kuşlardır. Diğer bölümüde kışı bulunduğu yerde geçirir. Milli park alanında zamansız yapılan avcılık kuşların nesillerinin tükenmesine sebep olmaktadır. En çok keklik, bıldırcın, yaban tavuğu, yaban kazı gibi kuş türlerinin avcılığı yapılmaktadır.

Ünlü Fotoğraf Sanatçısı Haluk ÖZÖZLÜ’nün Gözlem ve Tespitleri :

Şahin, doğan, kartal, Mısır akbabası, alaca balıkçıl, kaşıkçı, yeşilbaş, karabatak, kılkuyruk, turna, keklik, çulluk, bıldırcın, kaz ve su tavukları; kremalı pastayı anımsatan renkli platolarda uçuyor, besleniyor, yaşıyorlar. Dikenli çiçekler, yeşilden arınmış dağlar, tepeler, renk renk katmanlar ve garip yüzey oluşumları; insanın kendini başka bir gezegende hissetmesine neden oluyor. Bu gezimizde Nallıhan Kuş Cenneti’ne bir yolculuk yapacağız.

Bozkır alanlara hayat veren Kızılırmak ve Sakarya nehirleri, denizden 1500 metre yükseklikte akarken, tarih boyunca bu önemli su kaynaklarının çevreleri yerleşim alanı olmuş. Türkiye’de 70 kuş cennetinden biri olan ve 150’yi aşkın kuş türünün varlığı tespit edilen “Nallıhan Kuş Cenneti”, 1994 yılında Milli Parklar, Av ve Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından koruma altına alındı. Şahin, doğan, kartal, Mısır akbabası, alaca balıkçıl, kaşıkçı, yeşilbaş, karabatak, kılkuyruk, turna, keklik, çulluk, bıldırcın, kaz, su tavuğu gibi kuşların görülebildiği bölgede, kremalı pasta benzeri renkli platolar arasında kendinizi faal bir krater ağzında ya da ürkütücü yalnızlığın etkisiyle bir gezegende sanabilirsiniz. Ankara, İstanbul, Bolu, Eskişehir dörtgeni arasında profesyonel haritalarda erozyon bölgesi diye belirtiliyor. Aklınıza, “Burası da nereden çıktı?” diye bir soru gelebilir. Amacımız yeni yerler tanıtmak, turizme kazandırmak, iki büyük il arasında yaşayanlara yeni bir aktivite kazandırmak ve bir yere giderken geçişi buradan sağlamak…

Bir tarafta yemyeşil kuş cenneti, diğer tarafta doğa harikası bir cehennem, erozyon bölgesi, ot yok. Siz istediğiniz kadar erozyon tehlikesini anlatın, kampanya yapın. Yerinde görmenin etkisi de tepkisi de başka oluyor. Yıllar önce bölgenin yüzey şekilleri konusunda titiz ve değerli bir çalışma yapan jeomorfolog Muammer Atiker’in ve haritaların işaret ettikleri erozyon bölgesi, Nallıhan-Çayırhan’a yolculuğumuz başlıyor.Akyazı’dan ayrılıp Mudurnu üzerinden Nallıhan’a giderken 1210 m yükseklikteki Aynalıkaya geçidini geride bıraktıktan hemen sonra, 25 km’lik güzergâhın doğa yapısında bir başkalaşım gözleniyor. Bölgede Nallıhan’a yaklaştıkça ürkütücü görsellik, ağaç ve bitki dokusuna da yansıyor. Dikenli çiçekler, yeşilden arınmış dağlar, tepeler, renk renk katmanlar ve garip yüzey oluşumları; insanın kendini başka bir gezegende hissetmesine neden oluyor. Kraterden çıkıp donan akışkan lav görüntüleri dikkati çekerken, sonunda karşınıza çıkan baraj su toplama havzalarıyla derin bir “oh” çekiyorsunuz. Su varsa hayat da vardır misali köprüyü geçip, sola ayrılan daracık yoldan göl kıyısına, iki katlı teraslı kuş gözlem istasyonuna geliyorsunuz. Çevreye piknik masaları serpiştirilmiş, biraz da çiçek, fidan dikilmiş. Yöreyi henüz keşfeden hafta sonu tatilcilerinin şimdilik huzur sığınağı durumundaki piknik alanı bekçisi, önceleri aynı yörede Sarıyar barajında çalışırken, Nallıhan’a atanmış fidanları suluyor. Gönül arzu ediyor ki Nallıhan Kuş Cenneti kuş gözlem istasyonunda dürbün, teleskop gibi araç-gereçler ve film, kuş resimleri, hediyelik eşyalar satan küçük bir satış reyonu olsun. Ama ne soğuk meşrubatlar satan bir büfe, ne de yöreyi ve kuşları tanıtan bir broşür bile yok! Küçük bir yatırımla, İstanbul-Bolu-Ankara hattı üzerindeki bu eşi benzeri olmayan bölgeye, hem eğitici hem de dinlendirici bir aktivite kazandırılabilir. Piknik yapılır, bu arada kiralık teleskoplar, dürbünler kendilerini finanse eder.Tanıtım yayınları, kartlar satılır. Yöre halkı kuş motifleri işledikleri örtü ve oyaları satarlar, yöre taşlarından biblolar pazarlanır. Kaya yapısının acımasız çıplaklığını ayak tabanlarında hisseden çocuklara, aileler ülkeyi sahiplenme adına çok önemli bir mesaj vermiş olurlar.Sağı solu çıplak, ilginç kayalıklar arasında yer alan çevresi saz kaplı baraj gölü, çölde vaha gibi. Renkli katmanların gölgesinde asfaltı kazırcasına bir solukta köprüyü geçip, çeşme başında mola verdim. Ekolojik denge, sulak ortamın getirdiği börtü, böcek ve sinek çok. Bunları balıklar yiyor. Kuşlar balıklarla besleniyor. Kuşları da kayaların tepesinde fırsat kollayan kartallar, atmacalar bekliyor.

Çoğunlukla kiltaşı, killi kumtaşı, volkanik kül, tüf, kumtaşı ve ince çakıldan oluşan renkli katmanlı kayalardan ayrılıp, kuşların dünyasına bakıyoruz. Nallıhan Kuş Cenneti, göl çevresinin bazı bölümleri sazlık. Balıkçıl kuşlar ve leylekler en çok göze çarpan çeşitler. Evlerinde olmanın huzuruyla tepeli balıkçıllar, angutlar, yaban ördekleri, hatta keklikler oradan oraya uçuyor. Bölgenin bir başka özelliği ise kayalıkların zirvelerindeki yırtıcı kuşlarla su kuşlarının birarada bulunması. Kuşları tanımak, onları doğa içinde gözlemekle mümkün oluyor. Başarılı bir gözlem için ilk kural sabırlı ve sessiz olmak. Kuş gözlemcileri, gözlem evi terasından veya doğaya kuracakları çadırdan dürbünle rahatça seyirlerini gerçekleştirebilirler. Arazi ve tarla ilaçlamaları kuş neslini tehdit etmekle beraber, baraj su toplama havzaları, kuşların beslenmeleri ve çoğalmaları için elverişli ortamlar sayılıyor. Yılan, kurbağa, solucan gibi canlılarla beslenen leylekler, sığ sularda dolaşarak balık yakalayan balıkçıllar, perdesiz ayaklı geniş parmakları ile her türlü sulak alanda rahatlıkla yüzen ve havalanmak için su yüzeyinde uzun süre koşan sakarmekeler, Nallıhan Kuş Cenneti’nde en çok rastlayacağınız kuş türlerini oluşturuyorlar.